تیمور رحمانی، اقتصاددان، در گفت‌وگو با "اگزیم نیوز" تصمیم دولت را مبنی بر افزایش درآمدهای مالیاتی درست ارزیابی نمی‌کند و معتقد است: در شرایط امروزی حتی اگر مالیات ما 2 برابر هم شود، از نظر رفاهی تاثیری در جامعه نخواهد داشت. حتی اگر 10 درصد بیشتر درآمد صورت بگیرد، باز هم شاهد عوارض نامطلوب خواهیم بود؛ چراکه ضمن افزایش 10 درصدی مالیات، تصمیم بر جبران ناکارآمدی موجود داشته‌ایم، نه افزایش رفاه عمومی."

رحمانی گفت: بدون تردید هدف اصلی و اساسی دولت‌ها از اخذ مالیات، کسب درآمد است. عموم دولت‌ها هزینه‌های اجتناب ناپذیری دارند. ضمن این هزینه‌ها، مالیاتی را از مردم دریافت می‌کنند. آنها با دریافت مالیات اهداف مختلفی را دنبال می‌کنند. از جمله توزیع عادلانه درآمد، تخصیص بهینه منابع، ایجاد رونق و مقابله با رکود از اهداف اخذ مالیات است که البته هدف اخیر در ایران چندان اجرایی نمی‌شود. ضمن رکود، یک دولت می‌تواند با سیاست‌های مالیاتی خود در جهت بخشی به رکود ایجاد شده، تلاش کند.

این استاد دانشگاه با اشاره به هدف اصلی دریافت مالیات در ایران ابراز داشت: هدف اصلی دریافت مالیات در ایران نیز همان کسب درآمد است؛ به گونه‌ای که بر سایر اهداف کسب مالیات، غلبه دارد. با توجه به نوسانات و کاهش درآمدهای نفتی، در ایران چندان به جنبه‌های دیگر مالیات توجه نمی شود و لذا مزایایی که می‌توان از نظام مالیاتی می توان انتظار داشت، در ایران رخ نداده است.

این اقتصاددان در پاسخ به این سوال چرا افزایش مالیات در ایران منجر به افزایش رفاه عمومی نشده است، تصریح کرد: مشخصا در ایران نظام مالیاتی منجر به افزایش رفاه عمومی نشده است. البته دولت‌های ایران تعمدی در این خصوص نداشته‌اند. عموما دولت زمانی کسب درآمد مالیات دارد که اهدافی همچون، امنیت، حفاظت از حقوق مالکیت، رسیدگی به دعاوی، تسهیلات زیربنایی و ... را در پیش بگیرد. این اهداف مصداق Public goods  هستند. چنین خدماتی توسط بخش خصوصی تامین نمی‌شود. لذا دولت موظف است این  خدمات عمومی را انجام دهد. بنابراین به درآمد نیاز دارد. حین وصول مالیات از مردم در کشورهای توسعه یافته، شاهد افزایش رفاه و سود عمومی هستیم. اما در ایران چنین نیست.

او ادامه داد: در ایران دولت‌ها زمانی سراغ مالیات می‌روند که درآمدها به ویژه درآمدهای نفتی کاهش می‌یابد. درآمدهای نفتی وقتی با کسری مواجه شد، ناگاهان سراغ دریافت مالیاتی می‌رویم. البته به دولت هم نمی توان چندان ایرادی گرفت. اکنون صندوق‌های بازنشستگی، سالیانه رقم هنگفتی از بودجه دولت را جذب می‌کنند. این بودجه از کجا باید تامین شود؟ دولت به ناچار مجبور به جبران این هزینه است. حین کسب درآمد مالیاتی، برای پوشش این ناکارآمدی‌ها، مالیات را هزینه چنین مواردی می‌کنند. در این حالت، افزایش مالیات منجر به افزایش رفاه عمومی نخواهد شد.

این پژوهشگر اقتصادی راه حل معضل پیش‌آمده در خصوص دریافت مالیات و عدم ایجاد رفاه عمومی در جامعه را در بازنگری در مالیه عمومی دانست و گفت: وقتی یک سیستم ناکارآمد فعال است، چندان فرقی ندارد که درآمدها در کجا هزینه می‌شود؛ چه در نظام آموزش عالی کشور و چه در یک نهاد خاص. به هر حال بودجه صرف پوشش یک سری ناکارآمدی‌ها می‌شود. احتمال می‌رود با ادامه این مسیر، در بلند مدت مانند بسیاری از کشورها که ناچار به بازنگری در مالیه عمومی خود شدند و در هزنیه‌های خود روال ریاضتی در پیش گرفتند، ما نیز دست به چنین تصمیمی بزنیم. ضمن این تغییر روال، شاهد آثار دریافت درآمد مالیات خواهیم بود.

او ابراز داشت: در شرایط امروزی حتی اگر مالیات ما 2 برابر هم شود، از نظر رفاهی تاثیری در جامعه نخواهد داشت. حتی اگر 10 درصد بیشتر درآمد صورت بگیرد، باز هم شاهد عوارض نامطلوب خواهیم بود؛ چراکه ضمن افزایش 10 درصدی مالیات، تصمیم بر جبران ناکارآمدی موجود داشته‌ایم، نه افزایش رفاه عمومی. بنابراین اصل مساله این است که دولت در بلند مدت باید بررسی کند که درآمد خود را صرف چه عواملی و مسائلی نماید. دولت با درآمد خود باید منافع عمومی را در نظر بگیرد. موقعی که به این سمت پیش رفتیم، با دریافت مالیات از مردم، شاهد افزایش منافع و رفاه عمومی خواهیم بود.

رحمانی در توصیه‌ای به دولت‌ گفت: ایران از سال گذشته در رکودتورمی به‌سر می‌برد. ممکن است در آینده از این حالت خارج شویم و به سمت رکود پیش برود. به طور معمول وقتی وضعیت رکودی در اقتصاد کشور حاکم است و فضای کسب و کار نامساعدی در اقتصاد وجود دارد، اصرار بر مالیات بیشتر، به تشدید مشکل می‌انجامد. چونکه انگیزه فعالیت اقتصادی را از جامعه سلب می‌کند. این مساله به نوبه خود منجر به کاهش تولید و در نهایت دامن زدن رکود خواهد شد.

وی تصریح کرد: در چنین شرایطی، توصیه به افزایش مالیات نمی‌شود . ما باید مانع از فرار مالیاتی شویم؛ نه اینکه مالیات را افزایش دهیم. اینکه پایه مالیاتی جدیدی تعریف کنیم، کار چندان صحیحی نیست. باید از اصنافی مالیات دریافت کرد که در پرداخت مالیات مشارکتی ندارند. تلاش برای تعریف پایه‌های مالیاتی جدید و یا افزایش مالیات می‌تواند به رکود تورمی دامن بزند.